Krótka historia WMP

[srebrny_lis]

Powstała za czasów Piotra I Wielkiego regularna armia rosyjska ulegała nieustannej modernizacji i rozbudowie. Nowe regimenty (połki) tworzono z reguły przez całkowite lub częściowe rozformowywanie jednostek starszych i łączenie ich wyszkolonych kadr z rekrutami. W latach 1801 - 1805 car Aleksander I, przymierzając się do aktywizacji polityki rosyjskiej wobec Francji, rozbudował armię o kolejne jednostki. W ten sposób na bazie sześciu kompanii (rot) czyli połowy składu Pułku Muszkieterskiego Księcia Gorczakowa utworzono (formalnie 10 września 1805, faktycznie później) nowy, Wileński Pułk Muszkieterski (Wilenskij Muszkieterskij Połk, WMP). Jego pierwszym dowódcą został od 22 listopada 1806 major Pietrow (jego imię i otczestwo nie zachowało się w źródłach: obecny d-ca przybrał miano Arystarch Gieorgijewicz), zaś szefem czyli opiekunem organizacyjno - finansowym od 20 września 1805 generał - major Grigorij Wasiljewicz Stojanow. Ta młoda jednostka nie zdążyła wziąć udziału w wojnie 1805 roku, lecz już w grudniu 1806 wchodziła w skład 6 dywizji generała - majora Aleksandra Karłowicza Siedmoradzkiego (vel Siedmorackiego). W batalii pod Pułtuskiem 26 grudnia 1806 WMP, w składzie wojsk generała - majora Baggowuta, stał na lewej flance armii osłaniając rozwidlenie dróg wiodących do Pułtuska, Serocka i mostu na Narwi, walcząc przeciw oddziałom generałów Montbruna i Sucheta. Potem wraz z armią cofnął się na wschód. Od 2 do 13 lutego 1807 pułk stacjonował w Goniądzu, skąd - na rozkaz wodza naczelnego, generała Bennigsena - 14 lutego wymaszerował przez Węgorzewo i Gierdawy (Żeleznodorożnyj) do Królewca. Mając wyraźne rozkazy, dowódca 6 dywizji generał Siedmoradzki nie usłuchał namów generała Wołkońskiego, by zaczekał 2 - 3 dni i razem z nim uderzył 16 lutego na Ostrołękę. Wódz naczelny obawiał się bowiem uderzenia Napoleona na Królewiec po bitwie pod Pruską Iławą 7 - 8 lutego i koncentrował siły. Tymczasem 6 dywizja straciła dowódcę, skreślonego ze stanu armii jako zmarłego 26 kwietnia 1807. Kiedy w maju podjęto próbę odsieczy dla Gdańska, dokonano przeformowania oddziałów rosyjskich; m.in. WMP przeszedł w skład brygady generała - majora Andrieja Andriejewicza Somowa w 14 dywizji generała - lejtnanta Zachara Dmitrijewicza Ołsufjewa. Podczas ofensywy wiosennej WMP wraz z 14 dywizją bił się 5 czerwca w rejonie Żardenik; brygada Somowa ostrzelała wieś od czoła wymuszając odwrót Francuzów a potem brała udział w koncentrycznym ataku na las za Żardenikami i rozbiciu części sił francuskich nad jeziorem Sunia. Somowa raniono w rękę. W walkach 8 - 9 czerwca 14 dywizja i WMP nie wzięły udziału. W dniu batalii pod Heilsbergiem 10 czerwca 1807 14 dywizja tworzyła rezerwę, przerzuconą na lewy brzeg Łyny o zachodzie słońca (po 20:00). Wtedy WMP i reszta 14 dywizji odparły kolejny atak Francuzów na centralną redutę nr 2. Rannego Ołsufjewa zastapił generał - major Aleksiejew. WMP i 14 dywizja weszły do głównej linii wojsk, ich miejsce w rezerwie zajęła 2 dywizja generała Sukina 2. Nocą 11/12 czerwca WMP wycofał się wraz z armią przez Bartoszyce i Sępopol na Frydland. W dniu 14 czerwca 1807 stan 14 dywizji szacowano na 4500 piechoty, artylerii i saperów plus 1050 jazdy generała Dołgorukiego. Podczas bitwy pod Frydlandem tegoż dnia 14 dywizja i 1 dywizja (Gwardia) nie zostały wysłane za Łynę, pozostając w rezerwie. Ze składu 14 dywizji jedynie generał - major Aleksiejew, w zamieszaniu powstałym wskutek ranienia (jednym pociskiem!) Bennigsena i generała dyżurnego Steingela, samowolnie przeszedł za rzekę i wsparł generała Dochturowa (nie jest jasne czy sam, czy z własnym Riazańskim Pułkiem Muszkieterskim i innymi ochotnikami). Za walki 5 - 12 czerwca 1807 generał Ołsufjew dostał Złotą Szpadę "Za Męstwo" a dowódca WMP major Pietrow został awansowany 24 grudnia 1807 na podpułkownika. 24 kwietnia 1808 zastąpił go pułkownik baron Fiodor Wasiljewicz Driesen 2., natomiast nowym szefem WMP został 2 lutego 1809 pułkownik Jegor Maksimowicz Pillar. 31 października 1810 przekształcono WMP w 34. Pułk Jegierski (34. Jegierskij Połk), który w tej formie przetrwał jako całość do likwidacji wszystkich pułków jegierskich w 1833 roku. Kadry zasiliły różne inne jednostki. Mimo zmian przynależności, podczas wojny 1806 - 1807 WMP zachował barwy swej rodzimej inspekcji brzesko - litewskiej (patrz: ORGANIZACJA, UMUNDUROWANIE). Wszystkie daty podano we współczesnym kalendarzu gregoriańskim.

[srebrny_lis]

ORGANIZACJA. Podczas wojen 1805 i 1806 - 1807 zostały ostatecznie uformowane rosyjskie dywizje. Podstawą każdej z nich były istniejące wcześniej tzw. inspekcje czyli okręgi stanowiące podstawę żywnościową, zaopatrzeniową i finansową dla wybranej grupy regimentów (połków). Wileński Pułk Muszkieterski podlegał Inspekcji Brzeskiej (brzesko - litewskiej), przekształconej potem w 6. dywizję. Każda dywizja składała się z 7, potem z 6 pułków piechoty. W różnych konfiguracjach było to: 4 - 5 pułków muszkieterskich, 1 - 2 grenadierskie i 1 - 2 jegierskie. Pułki grenadierskie i muszkieterskie stanowiły tzw. piechotę liniową a jegierskie lekką. Liczebność pułków jegierskich na stopie wojennej została zrównana z muszkieterskimi. W roku 1806 armia była zorganizowana w 18 dywizji. Pułk piechoty liniowej od roku 1802 składał się z trzech batalionów po cztery ok. 400-osobowe kompanie (roty) w każdym. Rota dzieliła się na plutony (wzwody). Dwa bataliony ruszały na front, trzeci pełnił rolę zakładu (szkolił i podsyłał uzupełnienia). Mimo formalnego określenia "dywizje piechoty", w ich skład wchodziła też kawaleria i artyleria dywizyjna. Ułatwiało to wypracowanie organicznej więzi i współpracy różnych rodzajów broni. Podczas wojny każdemu z pułków grenadierskich i muszkieterskich przydzielano 6 dział z obsługą; natomiast w każdej rocie tych pułków szkolono do obsługi dział po 10 szeregowych (riadowych) i 2 podoficerów z tzw. "środkowego szeregu" (sriedniej szieriengi).
TAKTYKA. W wojnie 1806 - 1807 dominował w armii rosyjskiej pogląd o głównie defensywnej roli piechoty, zaś walkę ofensywną miano podejmować jedynie w razie konieczności. Stąd w piechocie liniowej dążenie do maksymalizacji siły ognia karabinowego poprzez walkę w szyku "nomen omen" liniowym: roty i bataliony rozwijano w szyk trójszeregowy (dwa pierwsze szeregi strzelały, trzeci nabijał broń). Kiedy nieprzyjaciel nie załamywał się i podchodził do samej linii, wycofywano się lub uderzano na bagnety. Często pierwsze szeregi pułku rozwijano w linię a rezerwę ustawiano w kolumnę gotową do kontrataku. Współpracująca z piechotą liniową lekka piechota jegierska ustawiała się do walki w tzw. łańcuch (jegierskaja cep`) uszykowany w dwa szeregi. Podstawowym ogniwem łańcucha była para, tj. dwaj jegrzy stojący jeden za drugim i naprzemiennie strzelający; odległość między parami w linii wynosiła 2 - 5 kroków. W przypadku konieczności odparcia dużej szarży wrogiej jazdy, piechota formowała czworobok, z reguły na szczeblu batalionu. Czworobok był w stanie prowadzić ogień we wszystkich kierunkach. Dla optymalnej efektywności ognia ściana czworoboku (zwykle jedna z czterech rot) miała głębokość trzech szeregów; środek czworoboku pozostawał pusty (nie licząc dowództwa, sztandarów i doboszy). Jazda dywizyjna stawała z reguły również w dwu- lub trójszeregowej linii rozwiniętej na odcinku ok. 200 m. Do niektórych akcji zaczepnych formowała się w kolumny, podobnie jak piechota. Artyleria wspierała bezpośrednio działania piechoty lub formowała się w większe baterie.

[bavarsky]

Barwy wileńskiego pułku muszkieterskiego


29.VIII.1805 - Sformowany
05.I.1806 - Kołnierz jak i mankiety według - Brzeskiej inspekcji - były koloru jasnożółtego, natomiast naramienniki jasnozielone.
Od 1808 - Kołnierz jak i mankiety koloru czerwonego, natomiast naramienniki błękitne [na obrazku oznaczono cyfrą 6].
18.I.1809 - Nakazano ujednolicić mundur regimentu do dnia 01.I.1811
06.IV.1809 - Wprowadzono ostatnią zmianę w barwie pułku przed rozformowaniem - naramienniki koloru żółtego [cyferka 4]
19.X.1910 - Regiment przemianowany na 34. jegierski pułk.



Mundury muszkieterskich regimentów 1802-1807 wg Nizojeskiego

[1] grenadier [a- czako wzoru 1805, b- sakwa grenadiera]
[2] podoficer grenadierów [a- czako wzoru 1805, b- furażerka]*
[3] dobosz roty z 2-go baona [a- czako wzoru 1803, b- sakwa szeregowego muszkietera]*
[4] oficer [a- kapelusz wzoru 1804, b- koc [tudzież płótno] które umieszczano wraz z siodłem na koniu wzoru 1803]
[5] nieliniowy [a- czako wzoru 1803, dla szeregowych nieliniowych 3-go baona
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
* Do 19.I.1803 noszono jeden naramiennik, który umieszczony był na prawym ramieniu.

Pozdr.
B.

[Manufaktura Dzika]

masz całego Popowa?

[srebrny_lis]

Dzięki za pamięć i życzliwość, Bavarsky . Pamiętajmy, że wszystkie podane w zestawieniu daty są st. st. czyli w XIX w. opóźnione wobec gregoriańskich o 13 dni (w XVIII w. o 12 a w XX o 14). Ostatnia data chyba 1810? Kolor kołnierza i mankietów do 1808 wszędzie podawany jako słomkowy (paliewoj), także w tłumaczeniach (paille, paillefarben), co faktycznie jest jedną z odmian jasnożółtego. Nieco inne barwy miał u progu XIX w. wcześniejszy chronologicznie od Pułku wileński Batalion garnizonowy Inspekcji Litewskiej, o czym bardzo wyraźnie w opisie do tabeli jednostek garnizonowych u Uljanowa pod nr. 31 (jasnozielone kołnierze i mankiety, białe pagony).

[bavarsky]

Pamiętajmy, że wszystkie podane w zestawieniu daty są st. st. czyli w XIX w. opóźnione wobec gregoriańskich o 13 dni (w XVIII w. o 12 a w XX o 14).

Ot właśnie zapomniałem dodać ten drobny niuans. Do 1917 r. w Rosji obowiązywał kalendarz Juliański. Mam małą jednak rozbieżność w kwestii dat. Jak pamiętam gruziński historyk dr Alexander Mikaberidze pisał że do 1800 roku należy dodawać do danej daty 11 dni, natomiast po tym czasie 12. Nie mam obecnie siły tego weryfikować
Pracuję natomiast nad działaniami astrachańskiego pułku grenadierów podczas kampanii 1831 roku. Praca Popowa jest rzeczywiście użyteczna, zwłaszcza gdy dokonujemy rozbioru barw danych regimentów. Można w efektywny sposób porównywać materiały zebrane w opracowaniu przez autora z oficjalnymi historiami poszczególnych pułków, jak w wypadku astrachańskiego odpowiednika [autorstwa kapitana Sarańczowa, Moskwa 1889].
Natomiast najpiękniejszą monografią tyczącą ruskich wojsk z którą się zapoznałem, wyborną zarówno pod względem edytorskim jak i od merytorycznej kwestyi jest czterotomowe opracowanie [oraz oddzielny atlas] lejb-gwardyjskiego finlandzkiego pułku, autorstwa Siergieja Anatolijewicza Gulewicza, wydane w St.Petersburgu 1906 roku.
Piękna sprawa.

Pozdr.
B.

[srebrny_lis]

Tzn. można mówić tak jak podajesz o dodawaniu 12 dni w XIX w.: 1 stycznia to 13 stycznia (nominacja Bennigsena na wodza naczelnego Armii Zagranicznej w 1807); w XVIII w. "o jeden dzień mniej" a w XX "o jeden więcej". To trochę mi wyszło tu jak z wojną 13-letnią 1454 - 1466 . Nie trzeba dalej szukać. Tabela u Ihnatowicza/Biernata. Ciekawi mnie jednak odpowiedź na post Dzika, tj. jaka jest dostępność pracy Popowa, bo rozumiem, że obcujesz z nią stale?

[bavarsky]

A zapomniałem o nich tj. o Ihnatowiczu i Biernacie, rzeczywiście. Popowa mam swój egzemplarz.

Pozdr.
B.

[srebrny_lis]

No to silnie "zazdraszczamy" i liczymy na dalszą współpracę.

[srebrny_lis]

Do wyżej zamieszczonego zarysu dziejów WMP należy dorzucić informację, że na dzień 1 czerwca 1807 WMP formalnie przynależała do 8. Dywizji gen.-lejtn. Essena 3., zaś adekwatną brygadą dowodził szef WMP gen. Stojanow. Formalnie, bo realnie dywizja walczyła rozczłonkowana w kampanii czerwcowej i WMP był w szeregach 14. Dywizji. Dla Kolegi Stablakowa interesująca będzie wiadomość, że w tej samej 8. Dywizji dowodził baterią artylerii konnej pułkownik o jego rodowym nazwisku .

[Manufaktura Dzika]

Do Popowa pisałem z myślą o podarku ale odesłał mnie do jego wydawnictwa

[srebrny_lis]

Jak masz namiar a sposób realizacji bezpieczny, to zamów a ja chętnie uiszczę i się podzielę

[srebrny_lis]

Na pewno znacie już ten filmik, ale skoro jest tam trochę krótkich migawek z naszymi (m.in. z Ostrołęki, Będomina...), to wrzucam:
http://www.youtube.com/watch?v=aqu5laLAgGQ" onclick="window.open(this.href);return false;